قبلی
آزمون - بازآزمون

آزمون – بازآزمون Test-retest و تحلیل پایایی پرسشنامه

*** توضیحات تحلیل پایایی پرسشنامه (Reliability) برگرفته شده از کتاب روش های پیشرفته آماری و کاربردهای آن- انتشارات جامعه‌نگر***

پایایی Reliability یک پرسشنامه به معنای آن است که ابزار اندازه‌گیری تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می‌دهد.

یعنی اگر پرسشنامه را در یک فاصله زمانی، چندین بار به گروه یکسانی بدهیم، نتایج حاصل تا چه اندازه می‌تواند مشابه باشد. هر چند این موضوع پذیرفته شده است که نمی‌توان انتظار داشت این نتایج به طور کامل یکسان باشد چرا که آزمودنی ما غالباً انسان است که در شرایط محیطی و ذهنی گوناگون می‌تواند به یک پرسش، پاسخ‌های نه‌چندان یکسانی دهد. پایایی یک اندازه عددی قابل سنجش است.

 

گراف پد

دریافت آموزش کامل تحلیل‌های پایایی

شامل ۱۰۰ دقیقه ویدئو، ۱۰ فایل دیتا و نتایج SPSS

آزمون – بازآزمون Test-retest

یکی از انواع بررسی پایایی، مفهوم آزمون-بازآزمون و یا Test-retest است. این نوع تحلیل پایایی هنگامی استفاده می‌شود که یک مفهوم یکسان را در طول زمان و بر روی افرادی ثابت، اندازه‌گیری می‌کنیم.

معمولاَ بیان می‌شود که آزمون – بازآزمون را هنگامی انجام می‌دهیم که انتظار داریم مفهوم مورد اندازه‌گیری ما، در طول زمان ثابت بماند و عوض نشود.

به عنوان مثال آزمون بینایی سنجی برای کارآموزان خلبانی باید پایایی از نوع آزمون-بازآزمون بالا داشته باشد. زیرا قابلیت خوب بینایی آن هم برای خلبانان ویژگی است که باید در طول زمان ثابت بماند.

چرا آزمون – بازآزمون مهم است؟

ببینید، عوامل زیادی می‌توانند در دوره‌های زمانی مختلف بر نتایج ما تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، پاسخ‌دهندگان ممکن است خلق و خوی متفاوتی را تجربه کنند، رفتار و عملکرد آن‌ها متفاوت شود و یا شرایط بیرونی بر توانایی آنها جهت پاسخگویی دقیق تأثیر بگذارد.

برای ارزیابی پایایی یک روش در طول زمان، می‌توان از آزمون – بازآزمون استفاده کرد. هر چه اختلاف بین این دو مجموعه (یعنی همان آزمون Test و بازآزمون Retest) از نتایج کمتر باشد، پایایی از نوع Test-retest نیز بیشتر است.

چگونه Test-retest را محاسبه کنیم؟

پاسخ به این سوال خیلی ساده است. برای به دست آوردن پایایی آزمون-باز آزمون ار یک ضریب همبستگی بین دو مجموعه اعداد، استفاده می‌کنیم. به بیان ساده یعنی این‌که همبستگی بین Test و Retest را به دست می‌آوریم. هر چقدر عدد ضریب همبستگی به دست آمده بیشتر باشد به معنای آن است که بین این دو مجموعه، پایایی بالایی وجود دارد.

 

مثال تحلیل پایایی پرسشنامه (آزمون – بازآزمون)

فرض کنید یک پرسشنامه برای اندازه‌گیری ضریب هوشی تعدادی از پاسخ‌دهندگان طراحی کرده‌اید (ویژگی که بعید به نظر می‌رسد با گذشت زمان عوض شود). این پرسشنامه را بر روی این افراد اندازه‌گیری می‌کنیم (آزمون). شما آزمایش را با فاصله دو ماه بار دیگر بر روی همان گروه انجام می‌دهید (بازآزمون). اما نتایج تفاوت قابل توجهی با یکدیگر دارند، در این صورت می‌گوییم پایایی آزمون-بازآزمون (Test-retest Reliability) پرسشنامه ضریب هوشی پایین است.

فایل دیتا این پرسشنامه و نتایج به دست آمده با استفاده از نرم‌افزار SPSS را می‌توانید از اینجا دریافت کنید.

در تصویر زیر می‌توانید بخشی از داده‌ها را مشاهده کنید.

 

داده‌های مثال Test-retest Reliability

 

این مثال شامل دو ستون یکی با نام IQT مربوط به اندازه‌های ضریب هوشی افراد در ابتدای مطالعه (آزمون) و ستون دیگر با نام IQRt مربوط به اندازه‌گیری ضریب هوشی همان افراد در دو ماه بعد (بازآزمون) است.

همان‌گونه که بیان کردیم به منظور به دست آوردن اندازه پایایی آزمون – باز آزمون از ضرایب همبستگی استفاده می‌کنیم. برای این منظور از مسیر زیر در نرم‌افزار SPSS استفاده می‌کنیم.

Analyze → Correlate → Bivariate

 

مسیر انجام تحلیل پایایی آزمون-بازآزمون (همبستگی) در نرم افزار SPSS

 

در پنجره باز شده با نام Bivariate Correlation دو ستون IQT و IQRt در کادر Variables قرار می‌گیرند. در کادر Correlation Coefficients نیز می‌توان یکی از انواع ضرایب همبستگی را انتخاب کرد.

پنجره Bivariate Correlation در نرم‌افزار SPSS

 

با OK کردن می‌توان نتایج به دست آمده را مشاهده کرد.

 

نتایج تحلیل پایایی Test-retest

در ابتدا برنامه و Syntax های این تحلیل را مشاهده می‌کنید. استفاده از Syntax ها و محیط برنامه نویسی SPSS کاملاَ توصیه می شود.

 

با استفاده از همین چند خط فرمان در محیط Syntax نرم افزار SPSS می‌توانیم به سادگی، تحلیل پایایی Test-retest و ضریب همبستگی بین آزمون و باز آزمون را به دست بیاوریم.

  • جدول Correlations

در خروجی‌های نرم‌افزار، فقط یک جدول با نام Correlations دیده می شود.

جدول Correlation در تحلیل آزمون – باز آزمون

 

نتیجه به دست آمده در جدول همبستگی بالا که ما از آن جهت به دست آوردن اندازه پایایی از نوع Test-retest استفاده کردیم، نشان می‌دهد میزان همبستگی بین IQT (ضریب هوشی آزمون) و IQRt (ضریب هوشی بازآزمون) پایین و غیرمعنادار است (r = 0.153,  P-value = 0.110).

این مطلب به سادگی به معنای کم بودن پایایی آزمون – بازآزمون پرسشنامه ضریب هوشی است.

نکته

موضوع دیگری که در زمینه تحلیل‌های پایایی آزمون باز آزمون دارای اهمیت است، استفاده از نمودارهای از نوع بلاند-آلتمن Bland-Altman است. آمورش کار و نحوه رسم این نمودارها را می‌توانید از این لینک مشاهده کنید.

 

چگونه به این مقاله رفرنس دهیم

GraphPad Statistics (2021). Test-Retest and reliability analysis of the questionnaire. Statistical tutorials and software guides. Retrieved Month, Day, Year, from https://graphpad.ir/test-retest/.php

For example, if you viewed this guide on 12th January 2022, you would use the following reference

GraphPad Statistics (2021). Test-Retest and reliability analysis of the questionnaire. Statistical tutorials and software guides. Retrieved January, 12, 2022, from https://graphpad.ir/test-retest/.php

ارایه خدمات تحلیل و مشاوره آماری

گراف پد برای شما خدمات مشاوره و انجام انواع تحلیل‌های آماری را ارایه می‌دهد. جهت دریافت نکات بیشتر بهتر است با ما تماس بگیرید.

    author avatar
    گراف پد

    گراف پد جمعی از رتبه‌های برتر آزمون دکترا آمار دانشگاه‌های ایران | برجسته در موسسه بین‌المللی تحقیقات | دارای نماد اعتماد الکترونیک از مرکز توسعه تجارت الکترونیکی ایران و مجوز رسمی ثبت به شماره ۴۱۸۸۱ و شناسه ملی ۱۴۰۰۶۸۳۲۳۱۹