آزمون مک نمار McNemar’s test با استفاده از نرم‌افزار SPSS

برای شروع کار با آزمون مک نمار McNemar’s test و آشنایی با نحوه کاربرد و اجرای این آزمون آماری، بیایید از چند مثال شروع کنیم.

 

همه این افراد یک ویدئوی احساسی را تماشا کردند که نشان می‌داد مرگ و میر سرطان‌های ناشی از سیگار کشیدن بر خانواده‌ها تأثیر می‌گذارد. دو هفته پس از این مداخله ویدئویی، از همان افراد سوال شد که آیا آنها همچنان سیگاری هستند یا غیر سیگاری.

همان‌گونه که از مثال بالا مشخص می‌شود از آزمون مک نمار برای تحلیل مطالعات پیش آزمون- پس آزمون و همچنین مطالعات مورد- شاهدی استفاده می‌شود.

به عنوان مثالی دیگر، از آزمون مک نمار برای مشخص کردن نسبت افرادی که هنگام استفاده از کلاه ایمنی، احساس امنیت می‌کنند (بله یا خیر) در مقایسه با افرادی که از کلاه ایمنی استفاده نمی‌کنند، بهره می‌گیریم. این مثال یک مطالعه مورد- شاهد است که در آن افراد به دو گروه استفاده کننده (مورد) یا استفاده نکننده (شاهد) از کلاه ایمنی تقسیم می‌شوند. کمیت پاسخ نیز در این مثال احساس ایمنی است که در دو حالت بله و خیر قرار دارد.

به عنوان یک مثال دیگر، فرض کنید شرکت‌کنندگان قبل از یکسری جلسات مشاوره به دو دسته افراد دارای اعتماد به نفس بالا و اعتماد به نفس پایین، تقسیم‌بندی می‌شوند. پس از مداخله (برگزاری جلسات مشاوره) دوباره همین شرکت‌کنندگان بررسی شده و اعتماد به نفس بالا یا پایین آن‌ها به دست می‌آید. در این مثال کمیت وابسته یا همان Dependent Variable سطح اعتماد به نفس (بالا یا پایین) است. کمیت مستقل یا همان Independent Variable نیز قبل و بعد از جلسات مشاوره است. در واقع در این نوع مثال‌ها، DV آن چیزی است که اندازه‌گیری می شود و IV گروه‌های جداکننده افراد از یکدیگر است.

 

نکات

نکته مهم در آزمون‌های مک نمار این است که این آزمون از نوع تحلیل‌های احتمالی و یا همان Contingency است. بنابراین زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که ما در مطالعه خود با فراوانی، شمارش و تعداد افراد روبه‌رو هستیم.

موضوع دیگر با اهمیت در آزمون‌های مک نمار این است که این آزمون در مطالعات دارای کمیت وابسته دوگانه و یا اصطلاحاً dichotomous dependent variable مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این زمینه به مثال‌های بالا دقت کنید. افراد به دو گروه سیگاری و غیرسیگاری یا استفاده کننده یا نکننده از کلاه ایمنی طبقه‌بندی شده‌اند.

 

پیش‌فرض‌های آزمون مک نمار

 Assumptions 

آزمون مک نمار دارای سه پیش‌فرض است که باید رعایت شود. اگر این مفروضات برآورده نشوند، یا برقرار نباشند، نمی‌توانیم از آزمون مک نمار استفاده کنیم. با این حال ممکن است بتوانیم به جای آن از آزمون‌های آماری دیگری مانند کای-اسکوئر و یا فیشر استفاده کنیم. بنابراین برای اجرای آزمون مک نمار، باید بررسی کنیم که طرح مطالعه ما با سه فرض زیر مطابقت دارد یا خیر.

 #1 پیش‌فرض 

کمیت وابسته یا همان Dependent Variable صرفاً باید دوگانه یعنی Dichotomous Variable باشد. به همین ترتیب کمیت مستقل یا همان Independent Variable نیز باید دارای دو گروه باشد. به عبارت خیلی ساده ما در یک تحلیل مک نمار با جدول توافقی 2*2 روبه‌رو هستیم.

مثال‌هایی برای کمیت وابسته دوگانه عبارتند از ایمنی درک شده (دو گروه: ایمن و ناامن)، عملکرد امتحان (دو گروه: قبول و رد)، انتخاب برند غلات (دو گروه: برند A و برند B)، احساس خستگی (دو گروه بله و خیر)، میزان مطالعه (دو گروه: کم و زیاد)، استفاده از تجهیزات ایمنی (دو گروه: استفاده از کلاه ایمنی و از کلاه ایمنی استفاده نمی‌کند)، اثر کرم پوست (دو گروه: بثورات و بدون بثورات) و موارد دیگر.

به همین ترتیب کمیت مستقل با دو گروه به معنای وجود یک طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون یا مطالعه مورد-شاهدی case-control است.

 

 #2 پیش‌فرض 

افراد تنها می‌توانند در یکی از گروه‌های کمیت وابسته DV قرار بگیرند. به عبارت ساده دو گروه کمیت وابسته نباید با یکدیگر همپوشانی داشته باشند. هیچکدام از آن‌ها نمی‌توانند همزمان در هر دو گروه باشد. به عنوان مثال اگر کمیت وابسته ما نتیجه یک آزمون باشد که تنها دارای دو گروه قبول یا رد است، افراد مورد مطالعه فقط می توانند دارای نتیجه موفقیت یا شکست در این آزمون باشند. کمیت مستقل این مثال می‌تواند یک مداخله آموزشی قبل و بعد از آزمون باشد.

 

 #3 پیش‌فرض 

افراد مورد مطالعه، یک نمونه تصادفی از جامعه بزرگتر خود باشند. در واقع افراد به تصادف وارد آزمون شده باشند.

به این ترتیب اگر پیش‌فرض‌های بالا برقرار است، می‌توانیم از آزمون مک نمار جهت بررسی اثرگزاری کمیت مستقل بر کمیت وابسته استفاده کنیم.

حال بیایید به مثال زیر توجه کنیم. مثال ما همان مثال شماره یک در ابتدای این متن است. در ادامه یکبار دیگر آن را تکرار می‌کنیم.

 

مثال آزمون مک نمار McNemar’s test

 

فرض کنید محققی می‌خواهد تأثیر یک مداخله آموزشی بر سیگار کشیدن افراد را بررسی کند. در این مطالعه 50 نفر برای شرکت در مطالعه انتخاب شدند که شامل 25 فرد سیگاری و 25 فرد غیرسیگاری بود. به این نکته توجه کنید که برابر بودن تعداد افراد سیگاری و غیرسیگاری اهمیت ندارد.

همه این افراد یک ویدئوی احساسی را تماشا کردند که نشان می‌داد مرگ و میر سرطان‌های ناشی از سیگار کشیدن بر خانواده‌ها تأثیر می‌گذارد. دو هفته پس از این مداخله ویدئویی، از همان افراد سوال شد که آیا آنها همچنان سیگاری هستند یا غیر سیگاری.

بنابراین شرکت کنندگان قبل از مداخله به عنوان افراد سیگاری یا غیرسیگاری طبقه‌بندی شدند. به همین ترتیب پس از مداخله، بار دیگر به عنوان افراد سیگاری یا غیرسیگاری ارزیابی می‌شوند. به دلیل اینکه شرکت کنندگان یکسانی دو بار اندازه‌گیری می شوند، ما نمونه های زوجی Paired-Samples داریم. همچنین یک متغیر وابسته داریم که دارای دو دسته است که با یکدیگر همپوشانی ندارند (یعنی سیگاری و غیر سیگاری). کمیت مستقل ما نیز در این مثال دارای دو گروه (قبل و بعد از مداخله آموزشی) است. در نتیجه آزمایش مک نمار گزینه مناسبی برای تجزیه و تحلیل داده‌ها خواهد بود.

فایل دیتای این مثال و نتایج به دست آمده با استفاده از نرم‌افزار SPSS را می‌توانید از اینجا دریافت کنید.

در تصویر زیر می‌توانید بخشی از داده‌ها را مشاهده کنید.

 

همان‌گونه که مشاهده می‌کنید، داده‌ها در دو ستون بیان شده‌اند. یک ستون مربوط به قبل از مداخله، که افراد در آن مشخص کرده‌اند، سیگاری بوده‌اند یا خیر و ستون دیگر مربوط به بعد از مداخله. همان فرد به سوال سیگاری بودن یا نبودن در بعد از مداخله پاسخ داده است.

سوال ما در این مطالعه این است که آیا مداخله آموزشی توانسته است بر روی ترک سیگار افراد اثرگزار باشد یا خیر؟

در متن بالاتر اشاره کردیم که پیش‌فرض‌های انجام آزمون مک نمار در این داده‌ها برقرار است. بنابراین از این آنالیز جهت پاسخ به سوال بالا استفاده می‌کنیم.

جهت تحلیل مک نمار از مسیر زیر در نرم‌افزار SPSS استفاده می‌کنیم.

Analyze → Nonparametric Tests → Legacy Dialogs → Two Related Samples

 

 

در پنجره باز شده با نام Two-Related-Samples Tests ستون‌های Before و After در کادر Test Pairs کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. در کادر Test Type نیز گزینه و آزمون McNemar را انتخاب می‌کنیم.

 

نتایج تحلیل آزمون مک نمار

در ابتدا برنامه و Syntax های این تحلیل را مشاهده می‌کنید. استفاده از Syntax ها و محیط برنامه نویسی SPSS کاملاَ توصیه می شود.

 

با استفاده از همین چند خط فرمان در محیط Syntax نرم افزار SPSS می‌توانیم به سادگی، تحلیل آزمون مک نمار McNemar Test را به دست بیاوریم.

در ادامه نتایج و خروجی‌های نرم‌‌افزار SPSS را مشاهده می‌کنید. به ترتیب آن‌ها را بیان می‌کنیم.

در خروجی‌های نرم‌افزار، ابتدا جدول زیر با نام Crosstabs دیده می‌شود.

 

این جدول همان جدول توافقی 2*2 است که در ابتدای متن از آن نام بردیم. بر مبنای آن به دست می‌آید که 22 نفر از افرادی که قبلاً سیگار نمی‌کشیدند، بعد از مداخله آموزشی نیز سیگاری نیستند. با این حال برای سه نفر از افراد که قبلاً سیگاری نبودند، بعد از مداخله سیگاری شده‌اند.

به همین ترتیب برای 13 نفر که قبل از مداخله سیگاری بودند، بعد از مداخله نیز سیگاری هستند. اما برای 12 نفر از افراد قبلاً سیگاری، بعد از مداخله آموزشی سیگار را ترک کرده‌اند.

در جدول دیگر با نام Test Statistics آزمون مک نمار انجام شده است.

 

نتیجه به دست آمده نشان‌دهنده تاثیر معنادار مداخله آموزشی یعنی همان Independent Variable بر ترک سیگار افراد یعنی Dependent Variable است (P-value = 0.035).

چگونه به این مقاله رفرنس دهیم

GraphPad Statistics (2021). McNemar’s test using SPSS software. Statistical tutorials and software guides. Retrieved Month, Day, Year, from https://graphpad.ir/mcnemars-test-spss/.php

For example, if you viewed this guide on 12^th January 2022, you would use the following reference

GraphPad Statistics (2021). McNemar’s test using SPSS software. Statistical tutorials and software guides. Retrieved January, 12, 2022, from https://graphpad.ir/mcnemars-test-spss/.php

ارایه خدمات تحلیل و مشاوره آماری

گراف پد برای شما خدمات مشاوره و انجام انواع تحلیل‌های آماری را ارایه می‌دهد. جهت دریافت نکات بیشتر بهتر است با ما تماس بگیرید.