ضریب پایایی امگا مک دونالد McDonald’s omega در تحلیل پرسشنامه

پایایی Reliability یک پرسشنامه به معنای آن است که ابزار اندازه‌گیری تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می‌دهد.

دریافت آموزش تحلیل‌های پایایی

شامل ۱۰۰ دقیقه ویدئو، ۱۰ فایل دیتا و نتایج SPSS

 

در متن قبلی به بیان ضریب آلفا کرونباخ در تحلیل پایایی پرسشنامه، اشاره کردیم. از این لینک می‌توانید ویدئو و مطالب آموزشی آن را مشاهده کنید.

در این متن قصد داریم درباره نوع دیگر پایایی با نام ضریب پایایی امگا مک دونالد صحبت کنبم.

امگا مک دونالد ضریب پایایی است که شبیه به آلفای کرونباخ است. با این حال مزیت اصلی امگا در مقایسه با آلفای کرونباخ، این است که امگا، قدرت ارتباط بین آیتم‌ها را نیز در نظر می‌گیرد.

اندازه‌های پایایی یک پرسشنامه از منفی بی‌نهایت تا یک مثبت می‌تواند باشد. با این‌حال تنها اندازه‌های مثبت آن قابل تعریف است. اندازه پایایی صفر تا یک مثبت طیفی از عدم قابلیت اعتماد تا قابلیت اعتماد کامل را می‌پوشاند.

در جدول زیر تفسیر این اندازه‌ها براساس ضریب پایایی آمده است.

در این متن آموزشی به دنبال آن هستیم با استفاده از نرم‌افزار SPSS به بیان و توضیح نحوه به دست آوردن ضریب پایایی امگا، بپردازیم.

ضریب پایایی امگا

 نرم‌افزار SPSS 

نکته مهم و جالب توجهی که در این میان وجود دارد این است که، نرم‌افزار SPSS منو و آنالیز مخصوصی (مانند بقیه تحلیل‌ها و روش‌های آماری که انجام می‌دهد) برای محاسیه اندازه عددی پایایی امگا ندارد.

بلکه برای به دست آوردن پایایی امگا، باید Extension و یا اصطلاحاً افزونه آن را در نرم‌افزار نصب کنیم. منظور از افزونه نیز برنامه‌نویسی و Syntax هایی است که جهت محاسبه ضریب پایایی امگا به نرم‌افزار SPSS اضافه می‌شود.

بنابراین به بیان خیلی ساده برای محاسبه امگا باید در نرم‌افزار SPSS برنامه بنویسیم و سپس آن را در نرم‌افزار نصب کنیم. در این متن من گام به گام مراحل را توضیح می‌دهم.

نصب افزونه

 Extension  از اینجا می‌توانید افزونه محاسبه ضریب پایایی امگا را دریافت و دانلود کنید.

ابتدا از لینک بالا افزونه امگا را دریافت و بر روی سیستم خود دانلود کنید.

پس از آن نرم‌افزار SPSS خود را باز کنید.

با استفاده از مسیر زیر در نرم‌افزار SPSS به نصب افزونه می‌پردازیم.

Analyze → Extensions→ Utilities→ Install Custom Dialog (Compatibility mode)

در پنجره باز شده، همان فایل دانلود شده در بالا را پیدا کرده و قرار دهید. پس از آن Open کنید.

این فایل با پسوند spd همان برنامه‌ها و Syntax نوشته شده در SPSS جهت محاسبه ضریب پایایی امگا است.

با انجام این کار، نرم‌افزار به ما پیامی مبنی بر محل نصب و قرار گیری افزونه امگا ارایه می‌کند.

حال به محل نصب افزونه بروید.

Analyze → Scale→ Omega, Alpha, and All Subsets Reliability Procedure

همان‌گونه که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید، منویی جدید با نام Omega, Alpha, and All Subsets Reliability Procedure ایجاد شده است.

بر روی آن کلیک کنید تا وارد پنجره آن شوید. در تصویر زیر می‌توانید پنجره تنظیمات به دست آوردن ضریب پایایی امگا را مشاهده کنید. این افزونه توسط من (ابوالفضل قودجانی) نوشته شده است.

در این پنجره می‌توانید ضریب پایایی امگا، آلفا کرونباخ، پایایی استاندارد شده و فواصل اطمینان 95 درصد برای ضرایب پایایی را به دست بیاورید.

همچنین با انتخاب گزینه Generate all possible subsets در کادر All subsets، افزونه برای شما همه خرده مقیاس‌های ممکن را تولید و پایایی و ضریب همبستگی بین آن‌ها را محاسبه می‌کند.

با انتخاب گزینه Generate 95% CI for reliability در کادر Confidence interval فاصله اطمینان 95 درصد برای ضریب پایایی محاسبه می‌شود.

محاسبه ضرایب پایایی

 امگا و آلفا 

در کادر Reliability measure سه گزینه جهت محاسبه ضرایب پایایی امگا و آلفا کرونباخ وجود دارد، در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.

با انتخاب این گزینه ضریب پایایی امگا بر مبنای مدل تحلیل عاملی و روش ماکزیمم درستنمایی Maximum Likelihood (ML) به دست می‌آید. از آن‌جا که این نوع ضریب پایایی امگا بر مبنای تحلیل عاملی محاسبه می‌شود، با انتخاب این گزینه علاوه بر امگا، نتایج تحلیل عاملی نیز برای شما در خروجی‌ها می‌آید. اگر علاقمند بودید در این زمینه می‌توانید لینک آموزش تحلیل عاملی با نرم‌افزار SPSS را مشاهده کنید.

با انتخاب این گزینه، محاسبه ضریب پایایی امگا بر مبنای روشی است که دو محقق به نام‌های Hancock, G. R., and An, J. (2020) بنا نهادند.

با انتخاب این گزینه، همان ضریب پایایی متداول از نوع آلفا کرونباخ برای شما محاسبه می‌شود. اگر علاقمند هستید در این‌باره چیزهای بیشتری بدانید، می‌توانید آموزش پایایی آلفا کروباخ را از اینجا مشاهده کنید.

در ادامه چند گزینه دیگر دیده می‌شود که به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.

گزینه‌های دیگر با نام‌های Show item intercorrelations و Leave-one-out item analysis دیده می‌شود.

با استفاده از گزینه Show item intercorrelations برای ما ماتریس واریانس، کوواریانس و همبستگی به دست می‌آید.

با انتخاب گزینه Leave-one-out item analysis برای ما میانگین، انحراف معیار و ضریب پایایی آلفا (در صورت حذف هر آیتم) محاسبه می‌شود.

در پایان نیز گزینه با نام Standardized reliability وجود دارد. با انتخاب آن، ضریب پایایی امگا و یا آلفا کرونباخ انتخاب شده، در حالت استاندارد (وقتی داده‌ها را استاندارد کنیم) به دست می‌آید.

حال در ادامه بیایید، بر روی فایل دیتا این مثال (آن را می‌توانید از اینجا دریافت کنید.) تنظیمات زیر را انجام دهیم و سپس به توضیح نتایج به دست آمده بپردازیم.

تصویر زیر را ببینید. من موارد مورد نیاز را انتخاب کرده‌ام.

نتایج نرم‌افزار

  خروجی‌ها و جداول 

همان‌گونه که می‌توانید در خروجی‌ها مشاهده کنید، ابتدا برنامه و Syntax نرم‌افزار نوشته شده است. متنی طولانی است که در آن فرمان‌ها و دستورات نرم‌افزار SPSS آمده است. با آن کاری نداریم.

به موضوع اصلی این نوشتار و بیان جداول و توضیحات آن می‌پردازیم. در ابتدا جدول و نتایج زیر به دست می‌آید.

در جدول بالا علاوه بر میانگین و انحراف معیار به ازای هر آیتم، یافته دیگری نیز با نام Omega آمده است. این یافته نشان می‌دهد با حذف هر آیتم، ضریب پایایی امگا به ازای آیتم‌ها و سوالات باقیمانده در فایل دیتا، چقدر می‌شود. به عنوان مثال عدد 0.742 برای امگا آیتم A نشان می‌دهد اگر آیتم A را از داده‌ها کنار بگذاریم, اندازه پایایی بقیه  آیتم‌ها (از B تا H) برابر با 0.742 خواهد بود.

اندازه 0.787 و 0.781 برای آیتم‌های G و H نشان می‌دهد با حذف این دو آیتم، پایایی بهبود خواهد یافت. به این نکته دقت کنید که پایایی کل همه آیتم‌ها برابر با 0.779 شده است. حذف D نیز باعث بیشترین کاهش پایایی خواهد شد.

در ادامه جدول دیگری که به محاسبه واریانس، کوواریانس و ضریب همبستگی بین آیتم‌ها می‌پردازد، آمده است.

حال بیایید به توضیح نتایج این جدول بپردازیم. اعداد این جدول به سه دسته تقسیم می‌شود.

روی قطر. اعدادی که بر روی قطر نوشته شده است، واریانس هر آیتم را نشان می‌دهد. به عنوان مثال عدد 1.023 نشان می‌دهد واریانس آیتم A برابر با 1.023 شده است.

بالای قطر. اعدادی که بالای قطر نوشته شده است، کوواریانس بین آیتم‌ها را نشان می‌دهد. به عنوان مثال عدد 0.442 نشان می‌دهد کوواریانس بین آیتم‌های A و B برابر با 0.442 شده است.

پایین قطر. اعدادی که پایین قطر نوشته شده است، ضریب همبستگی بین آیتم‌ها را نشان می‌دهد. به عنوان مثال عدد 0.392 نشان می‌دهد ضریب همبستگی بین آیتم‌های A و C برابر با 0.392 شده است.

چنانچه بخواهیم به جای ضریب پایایی امگا، ضریب پایایی آلفا کرونباخ برای ما محاسبه شود، در پنجره Omega, Alpha, and All Subsets Reliability Procedure تنظیمات زیر را قرار می‌دهیم.

حال بیایید با این تنظیمات، نتایج نرم‌افزار را مشاهده کنیم.

از نتایج جدول بالا به دست می‌آید که اندازه پایایی آلفا کرونباخ برابر با 0.780 شده است. کران پایین و بالا آلفا نیز به ترتیب برابر با 0.731 و 0.818 شده است.

به همین ترتیب اندازه آلفا استاندارد شده (در حالتی که داده‌ها را استاندارد کنیم.) برابر با 0.784 می‌باشد.

در ستون alpha نیز عدد ضریب پایایی آلفا کرونباخ، بر مبنای حذف هر آیتم آمده است. همان‌گونه که قبلاً و در بخش بالا نیز در مبحث پایایی امگا بیان کردیم، اعداد این ستون نشان می‌دهند با حذف هر آیتم, میزان پایایی داده‌ها و آیتم‌های باقیمانده چقدر است. به عنوان مثال عدد 0.743 نشان می‌دهد اگر آیتم A را کنار بگزاریم، ضریب پایایی آلفا کرونباخ آیتم‌های باقیمانده (B تا H) برابر با 0.743 شده است.

چگونه به این مقاله رفرنس دهیم

GraphPad Statistics (2021). McDonald’s omega reliability coefficient in questionnaire analysis. Statistical tutorials and software guides. Retrieved Month, Day, Year, from https://graphpad.ir/mcdonalds-omega-reliability-coefficient/.php

For example, if you viewed this guide on 12^th January 2022, you would use the following reference

GraphPad Statistics (2021). McDonald’s omega reliability coefficient in questionnaire analysis. Statistical tutorials and software guides. Retrieved January, 12, 2022, from https://graphpad.ir/mcdonalds-omega-reliability-coefficient/.php

ارایه خدمات تحلیل و مشاوره آماری

گراف پد برای شما خدمات مشاوره و انجام انواع تحلیل‌های آماری را ارایه می‌دهد. جهت دریافت نکات بیشتر بهتر است با ما تماس بگیرید.