ضریب کاپا در نرم‌افزار SPSS

زمان مطالعه: 7 دقیقه 

توضیحات ضریب کاپا در SPSS براساس داده های پرسشنامه برگرفته شده از کتاب روش های پیشرفته آماری و کاربردهای آن- انتشارات جامعه‌نگر

ضریب کاپا چیست؟

ضریب کاپا اندازه‌ای عددی بین 1- تا 1+ است، که هر چه به 1+ نزدیکتر باشد بیانگر وجود توافق متناسب و مستقیم است. اندازه‌های نزدیک به 1- نشان‌دهنده وجود توافق وارون و اندازه‌های نزدیک به صفر عدم توافق را نشان می‌دهد.

برای فهم بهتر موضوع به عنوان مثال در نظر بگیرید در یک مرکز درمان تخصصی پرونده‌های پزشکی بیماران توسط دو پزشک به صورت جداگانه بررسی می‌شود. هر پزشک علت بیماری را بیان و یادداشت می‌کند. به طور حتم توافق دو پزشک در تشخیص علت بیماری بسیار مهم خواهد بود.

ما با استفاده از ضریب کاپا می‌توانیم به ارزیابی درجه و میزان توافق این دو پزشک در بررسی پرونده‌های پزشکی بیماران می‌پردازیم.

کاربرد ضریب کاپا

ضریب کاپا درصد توافق مشاهده شده را برای شانس و تصادف تصحیح و استاندارد می‌کند به طوری که همواره بین منفی یک تا مثبت یک قرار گیرد. مقادیر عددی نزدیک به یک بیانگر توافق زیاد و نزدیک به منفی یک عدم توافق است. مقادیر اطراف صفر به این معنا است که شباهت مشاهده‌ شده برابر با مقداری است که از شانس انتظار داریم.

از موارد مهم استفاده از ضریب کاپا، در پرسشنامه و فرایندهای تشخیص و آزمایش در مباحث پزشکی می‌باشد. فرض کنید پزشکی به هنگام معاینه و قبل از آزمایش، تشخیصی درباره علت بیماری فرد ارایه می‌کند. در مرحله بعد و هنگامی که بیمار مورد آزمایش و بررسی دقیق‌تر قرار می‌گیرد، علت بیماری مشخص می‌شود.

آن‌چه که مهم است توافق بین تشخیص اولیه پزشک و نتایج آزمایش‌های به دست آمده است. به طور حتم پزشکی متخصص‌تر است که دارای اندازه توافق بالاتری باشد.

انجام این کار با روش‌های آماری ضریب کاپا انجام خواهد شد.

مثال آموزشی یافتن ضریب کاپا در SPSS

در یکی از سینماهای شهر تهران، از فرزندانی که به همراه والدین خود به تماشای فیلم نشسته‌اند، درخواست شده است دیدگاه و نظر خود را نسبت به کیفیت و تاثیرگذاری فیلم ارایه دهند. همچنین نظر والدین همان فرزندان نیز درباره‌ی فیلم اخذ شده است. نتایج نشان می‌دهد از 46 فرد و والدین آن‌ها سوال پرسیده شده و یک پرسشنامه تهیه شده است.

از آن‌جا که این فیلم به موضوعات ارتباط میان فرزندان با والدین آن‌ها می‌پردازد، دیدگاه و نگرش همانند فرزندان و والدین برای سازندگان فیلم اهمیت داشته است.

به عبارت دیگر سازندگان فیلم می‌خواهند بدانند آیا فرزندان و والدینی که این فیلم را مشاهده کرده‌اند، نگرش همانندی به آن داشته‌اند و یا این‌که فیلم مخاطبان خاص خود را دارد و احتمالاً دیدگاه فرزندان به عنوان نسل جدید با دیدگاه والدین آن‌ها به عنوان نسل قبلی، متفاوت از یکدیگر می‌باشد؟

می‌خواهیم اندازه‌ی توافق و ضریب کاپا در SPSS بین والدین و فرزندان را بسنجیم.

به منظور به دست آوردن ضریب کاپا در SPSS از مسیر زیر در نرم‌افزار استفاده می‌کنیم.

Analyze → Descriptive Statistics → Cross Tabs

در اینجا و در فایل داده‌های خود ما می‌بایست دو ستون مجزا از اطلاعات 46 نفر داشته باشیم.

ستون اول نظرات فرزندان را در قالب کدهای 1 تا 4 از ضعیف، متوسط، خوب و عالی، سنجیده است. ستون دیگر نیز به همین‌ترتیب نظرات والدین همان فرزند را آورده است.

در پنجره باز شده نام ستون داده‌های میزان رضایت والدین و فرزندان آن‌ها از فیلم را وارد می‌کنیم.

یکی را به عنوان سطر و دیگری را به عنوان ستون.

در منوی Statistics با انتخاب ضریب Kappa، نتایج دلخواه به دست می‌آید.

نتایج تحلیل ضریب کاپا در SPSS

در این مثال مقدار عددی ضریب کاپا برابر با حدود 0.56 است.

این مقدار بیانگر وجود توافق متوسط بین دو سری اندازه‌گیری نظرات والدین و فرزندان است.

در سطح معنی‌داری ده درصد نیز این اندازه توافق معنادار است.

ارایه خدمات تحلیل آماری با SPSS

گراف پد ارایه خدمات تحلیل‌های آماری با نرم‌افزار SPSS در تحقیقات و مطالعات را انجام می‌دهد. جهت دریافت نکات بیشتر و نحوه کار می‌توانید مختصری از کار خود را ارسال نمایید. به سرعت تقاضای شما را بررسی و نتایج تحلیل داده‌ها را به صورت اختصاصی و کامل ارسال خواهیم کرد.