چرا با نرم افزار جاموی Jamovi کار می‌کنیم؟

 Why work? Jamovi Software  

دانلود و دریافت نرم‌افزار جاموی Jamovi

جدیدترین ورژن، اصل و اورجینال

 

بنابراین به نظرم موضوعی که در این مقاله باید صحبت شود این است که چرا باید از نرم‌افزار جاموی استفاده کنیم؟ اصولاً ویژگی‌ها و مزایای استفاده از این نرم‌افزار در مقایسه با سایر نرم‌افزارهای تحلیل آماری چیست؟

برای خود من، موضوعات زیر جهت شروع به کار با این نرم‌افزار، آموزش، یادگیری و انجام تحلیل با آن دارای اهمیت بود.

اولین موضوعی که به نظرم اهمیت داشت، محیط کاربری و چیدمان منوها در کنار هم بود. هنگامی که این نرم‌افزار را دانلود کردم (فکر می‌کنم پاییز سال 1400) و آن را برای اولین بار دیدم، به محیط کاربری آن علاقمند شدم. برای من که با نرم‌افزارهای متنوعی کار کرده بودم، نرم افزار Jamovi در نگاه اول جذاب، گیرا و جالب توجه بود. حتماً در ادامه‌ی کار و آشنایی با این نرم‌افزار، این علاقمندی بیشتر هم خواهد شد.

موضوع دیگر دارای اهمیت برای شروع کار و آموزش نرم افزار Jamovi تصاویر زیر بود. ابتدا آن‌ها را ببینید.

همان‌گونه که مشاهده می‌کنید سرچ و جستجوی کلمه‌ی Jamovi در پنج سال (بین سال‌های 2018 تا 2023) اخیر، در سطح دنیا با روند رو به رشدی همراه بوده است. سیر صعودی آن به خوبی دیده می‌شود.

حال به تصویر سرچ کلمه Jamovi در ایران نگاه کنید. داده‌های کافی جهت نمایش وجود ندارد. این مطلب نشان می‌دهد نرم‌افزار Jamovi در حال حاضر (این متن در پاییز سال 1402 نوشته شده است) در ایران کاربردی ندارد و تاحدی ناشناخته باقی مانده است.

به نظرم روند روبه رشد کاربرد این نرم‌افزار در دنیا، دیر یا زود به ایران نیز خواهد رسید و بنابراین لازم است هر چه زودتر و سریعتر آموزش، یادگیری و کار با این نرم‌افزار را فرا گرفت.

در جاموی طیف گسترده‌ای از تحلیل‌های آماری موجود است. انواع تحلیل‌های توصیفی، رسم نمودارها،  آماره‌های توصیفی و جداول آماری در کنار انواع روش‌ها و آنالیزهای تحلیل‌های استنباطی مقایسه‌ای، رگرسیونی، همبستگی، انواع محتلف تحلیل‌های عاملی اکتشافی و تاییدی، در این نرم‌افزار قرار گرفته است.

البته این همه‌ی موضوع نیست. امکان اضافه کردن و نصب انواع افزونه‌های تحلیل آماری که به سادگی در جاموی قابل انجام است، به این نرم‌افزار قابلیت تحلیل گسترده‌ای داده است.

jamovi چیزی بیش از یک برنامه و نرم‌افزار آماری است، بلکه جامعه‌ای از توسعه دهندگان آمار است که ماژول‌ها و افزونه‌های تخصصی می‌نویسند. به نرم افزار Jamovi می‌توانید هر چقدر که می‌خواهید اضافه کنید. محیط Open Source بودن این نرم‌افزار به ما این امکان را می‌دهد، حتی تحلیل‌ها و روش‌هایی که جاموی در حال حاضر و به صورت استاندارد نصب شده ندارد، به آن اضافه کنیم. با استفاده از منوی Modules که در بالا گوشه سمت راست نرم‌افزار قرار دارد، می‌توانیم این کار را انجام دهیم.

هنگامی که بر روی داده‌ها به آنالیز و تحلیل مورد نظر خود می‌پردازیم، خیلی وقت‌ها پیش می‌آید که بخواهیم داده یا داده‌هایی را اضافه یا کم کنیم. در برخی از نرم‌افزارها مانند SPSS شما مجبور هستید دوباره به مسیر آنالیز بروید و تحلیل قبلی خود را تکرار کنید. هنگامی که با Jamovi کار می‌کنید، خوب است بدانید کم و زیاد شدن داده‌ها باعث نمی‌شود که ما دوباره آنالیز آماری خود را انجام دهیم. نرم‌افزار به سادگی این کار را خودش تکرار کرده و تحلیل‌ها را مطابق با داده‌های جدید، به روزرسانی می‌کند. این فرایندی است که ما مشابه آن را در نرم‌افزار GraphPad Prism نیز مشاهده می‌کنیم و یکی از دلایل پرکاربرد شدن Prism همین مطلب بود.

رابطه و لینک موجود بین داده‌ها و آنالیزها، سبب می‌شود از اشتباه احتمالی در انتخاب و نحوه انجام آنالیز آماری جلوگیری شود و علاوه بر آن سرعت انجام تحلیل افزایش پیدا کند.

هنگامی که نرم‌افزار را نصب می‌کنیم، همراه با آن انواع فایل‌های مثال که قابلیت آموزش دارند، برای ما بر روی سیستم و در محل نصب نرم‌افزار قرار می‌گیرد. البته این قابلیتی است که در اغلب نرم‌افزارهای تحلیل آماری وجود دارد و ما از آن‌ها معمولاً جهت آموزش و شروع کار با نرم‌افزار و قبل از تحلیل بر روی داده‌های واقعی، استفاده می‌کنیم.

هنگامی که با نرم افزار Jamovi به ارایه تحلیل بر روی داده‌ها می‌پردازیم، می‌توانیم تحلیل انجام شده را به عنوان یک قالب و تحت عنوان Template ذخیره کنیم.

برای انجام این کار از منوی File گزینه Export را انتخاب کنید. در آنجا و از بین گزینه‌های مختلف نحوه Export کردن، گزینه‌ی jamovi template (.omt) را انتخاب کنید. به این ترتیب شما یک فایل با پسوند omt خواهید داشت. انجام این کار سبب می‌شود هنگام باز کردن یک Template، با فایلی روبه‌رو شویم که دارای ستون است، اما بدون ردیف، بنابراین تمام نتایج تحلیل قبلی خالی است. برای استفاده از قالب، یک مجموعه داده جدید را در این Template وارد و یا باز کنید. داده‌ها مطابق با فایل الگو به روز می‌شوند و به دنبال آن تحلیل‌های قبلی بر روی داده‌های جدید انجام می‌شود.

قالب‌های Jamovi راهی عالی و خوب برای یادگیری و ارایه تحلیل‌ها به دانشجویان یا همکاران دیگر هستند.

جال توجه است که سازندگان نرم‌افزار Jamovi بیان می‌کنند اکثر افرادی که به Jamovi مهاجرت می کنند از SPSS آمده‌اند. جاموی اگرچه در بسیاری جهات متفاوت است، اما برای افرادی که قبلاً از SPSS استفاده کرده‌اند، بلافاصله احساس آشنایی دارد.

با این حال جاموی یک امتیاز ویژه دارد و آن رابط کاربری و آسان آن با نرم‌افزار برنامه‌نویسی تحلیل آماری R است. هنگامی که جاموی را نصب می‌کنید در منوی ماژول‌ها یک افزونه قابل نصب با نام Rj – Editor وجود دارد. با نصب این افزونه، امکان اجرای کد نرم‌افزار R در جاموی فراهم می‌شود.

به صورت کلی نرم افزار Jamovi را می‌توان یک برنامه واسط بین نرم‌افزارهایی مانند SPSS، Prism و Minitab از یک سو و زبان برنامه‌نویسی R از سوی دیگر دانست. این ویژگی سبب می‌شود جاموی هم بتواند تحلیل‌های مشابه با نرم‌افزارهای در رده SPSS را انجام دهد و هم گستردگی آنالیزها و کدهای برنامه‌نویسی R را شامل شود.

هنگامی که از تعامل بین R و Jamovi نام بردیم، باید بدانیم که این تعامل دوطرفه است. یعنی هم با استفاده از ماژول Rj – Editor می‌توانیم کدهای R را در جاموی اجرا کنیم و هم با استفاده از Syntax Mode نرم‌افزار جاموی می‌توانیم کدها و Syntax های ایجاد شده در جاموی را در R فراخوان کرده و آن‌جا اجرا کنیم. برای نمایش و فعال کردن گزینه Syntax Mode در نرم افزار جاموی لازم است از منوی (⋮) گزینه‌ی Syntax Mode را فعال کنیم. انجام این کار سبب می‌شود که علاوه بر نمایش نتایج و خروجی‌ها نرم‌افزار، چند خط کد فرمان R Syntax و ASCII output نیز که در نرم‌افزار R استفاده می‌شود، تولید گردد. کپی کردن این کدها در نرم‌افزار R به سادگی سبب انجام تحلیل مورد نظر در R خواهد شد.